Financiële samenvatting

Inleiding
Uit de voorliggende begroting blijkt een fors overschot voor 2021 van € 1.097.000. Dat overschot is echter eenmalig als gevolg van een incidentele meevallers. Voor 2021 is er derhalve ruimte voor reservevorming en/of eenmalige uitgaven.

Het meerjarig beeld van de begroting Voorschoten blijft kwetsbaar door externe, moeilijk te beïnvloeden risico’s zoals jeugdhulp, herijking gemeentefonds en effecten van de Coronacrisis. Over de jaren 2022 en 2024 laat de begroting een klein overschot zien en in 2023 een klein tekort. (Getallen noemen)
De meerjarig kwetsbare financiële positie betekent dat de gemeente Voorschoten haar ambities met beperkte middelen moeten realiseren, dan wel die ambities naar beneden moeten bijstellen en/of temporiseren.
Over een aantal ambities kan vanzelfsprekend pas een besluit worden genomen, als de claim duidelijk is en als er meer zekerheid ontstaan is over de mate waarin herijking van het gemeentefonds onze structurele financiële ruimte verkleint. Naar verwachting ontstaat daarover in december/januari meer zekerheid.

Belangrijke ontwikkelingen
Bij de gemeente Voorschoten spelen een groot aantal ontwikkelingen waarvan de financiële consequenties nog onzeker zijn. Een deel betreft autonome ontwikkelingen, een deel betreft ambitie. Hieronder volgen, niet-uitputtend, een aantal belangrijke ontwikkelingen:

Herijking gemeentefonds
De gemeente Voorschoten heeft in haar meerjarenbegroting rekening gehouden met mogelijk negatieve gevolgen van de herijking gemeentefonds. De opbrengsten voor Voorschoten uit het gemeentefonds zullen naar verwachting dalen. Of de stelpost toereikend is, is onzeker. Voor 2022 houden we rekening met een nadelig effect van € 375.000 (€ 15,- per inwoner) en voor 2023 en verder met een nadelig effect van € 625.000 (€ 25,- per inwoner).

Corona
De uitbraak van COVID-19 (Corona) eind februari 2020 heeft een enorme impact op ons allemaal. De wereldwijde pandemie leidt tot ongekende omstandigheden en raakt veel beleidsterreinen van onze organisatie. Door de Coronacrisis hebben we bepaalde prioriteiten bij moeten stellen. Het nemen van maatregelen en het helpen van inwoners heeft ook effect op de begroting van de gemeente Voorschoten. Voor het 2020 lijkt het erop dat de gemeente voldoende gecompenseerd wordt door het Rijk; wat op de lange termijn de effecten van Corona op onze inwoners en bedrijven en op  de financiële positie van de gemeente zijn, is onzeker.

Jeugdhulp en WMO
De kosten voor jeugdhulp stijgen. Er wordt steeds vaker, langer en intensiever gebruik gemaakt van (voornamelijk ambulante) professionele hulp en steun bij opvoed- en opgroeiproblemen. Uitdaging voor 2021 is om verder te gaan met het keren van het tij qua kosten, of in ieder geval met het afvlakken van de groeicurve zodat de kosten beheersbaar worden en de kwaliteit van zorg op peil blijft.

Uit onderstaande tabel blijkt het meerjarig beeld van de kostenontwikkeling van maatwerkvoorzieningen via het Service Bureau Jeugdhulp. Het betreft uitsluitend de specialistische jeugdhulpkosten, exclusief de kosten van de beheersorganisatie, inloopvoorzieningen, PGB en landelijke of lokaal ingekochte jeugdhulp.

(in miljoenen euros)

*) Uitgangspunt voor de voorjaarsnota 2020 en de kadernota 2021.

Ambities

Organisatorische ontwikkelingen
Op dit moment werken wij nog steeds samen met de gemeente Wassenaar in één ambtelijke organisatie; daar is de voorliggende begroting nog op gebaseerd. Echter, Wassenaar en Voorschoten gaan hun taken over drie organisaties: de gemeente Wassenaar, de gemeente Voorschoten en de Werkorganisatie Duivenvoorde verdelen. Het besluit is genomen om dit de komende tijd uit te werken. Het streven is om per 1 januari 2021 met de nieuwe organisatie te starten. We maken geld vrij voor eenmalige kosten; structureel willen we dat de organisatie binnen de bestaande financieel kaders blijft werken

Multifunctionele accommodatie
De verschillende varianten voor een multifunctionele accommodatie (MFA) inclusief de consequenties worden nu uitgewerkt zodat in december 2020 een besluit kan worden genomen over een al dan niet te realiseren variant van de MFA en de daarbij behorende (investerings- en exploitatie)lasten. Voor de realisatie van een MFA is nog geen bedrag geraamd.
We willen  het cultureel centrum een jaar langer openhouden om de periode tot een integraal besluit te overbruggen, en doen daarvoor separaat voorstellen in 2020.

Uitvoering verduurzamen gemeentelijk vastgoed
Er is een beperkt aantal objecten geselecteerd om te starten met de verduurzamingsopgave. In 2021 zal er een raadsvoorstel inclusief dekkingsvoorstel komen om met de verduurzaming van deze objecten aan te vangen.

Milieubeleidsplan 2021-2024   
Voor het milieubeleidsplan is voor 3 jaar jaarlijks € 150.000 beschikbaar wordt gesteld om noodzakelijke maatregelen uit te voeren. Dit is minder dan de in het raadsvoorstel geraamde bedrag voor de uitvoering. Bij de kadernota 2022 zal het college nadere voorstellen doen.

Onderwijshuisvesting
De gemeente heeft een wettelijke verplichting om te voorzien in onderwijshuisvesting. Op basis van de inventarisatie in het kader van het IHP blijken een aantal investeringen noodzakelijk. Voor 2023 is een investering van € 1.500.000 voorzien in de Fortgensschool.

Integraal Waterkwaliteitsplan (IWKP)
Om voorbereid te zijn op de toekomst wordt er een capaciteitsberekening van het totale rioolstelsel opgesteld, wat een onderdeel is van een Basis Rioleringsplan (BRP). Het doel is te komen tot een rioolstelsel dat voorbereid is op klimatologische veranderingen (robuust stelsel). Zoals veranderingen in de vorm van grote hoeveelheden neerslag die verwerkt moeten worden via het rioolstelsel. De planning is voor de zomer van 2021 gereed. Het robuust stelsel (waaronder persleidingen) is nog niet verwerkt in de budgetten van het IWKP. We  streven ernaar om bij kadernota 2022 voorstellen te doen voor de financiële effecten.

Van kadernota naar begroting

Met de gemeenteraad is overeengekomen de kadernota als ‘het moment’ aan te wijzen om integrale afwegingen te maken tussen de beleidsmatige voornemens en de daarvoor beschikbare financiële ruimte. Het financieel meerjarenbeeld zag er na vaststelling van de kadernota op 9 juli 2020 als volgt uit:

Tabel 1

Terugblik kadernota
Voorschoten zag zich op het moment van behandeling van de kadernota geconfronteerd met een aantal ontwikkelingen die de begroting raakten. Het betroffen voornamelijk zaken die zich buiten de eigen invloedssfeer bevonden. Het ging om autonome ontwikkelingen als bijvoorbeeld de onzekerheid rondom de herverdeling van het gemeentefonds vanaf 2021, de stijgende loonkosten en de kostendekkendheid afval.
Een aantal van die onderwerpen zijn in de kadernota gekwantificeerd en maken onderdeel uit van financiële ontwikkelingen zoals in de tabel hierboven gepresenteerd. Een aantal van die onderwerpen spelen in de begroting nog steeds en zijn nog niet te kwantificeren.

Het college biedt de gemeenteraad de voorliggende (structureel en reëel sluitende) begroting aan en zal in het volgende hoofdstuk nader toelichten hoe dit tot stand is gekomen.

Ontwikkelingen na kadernota

De gemeente Voorschoten heeft een structureel sluitende begroting voor de komende jaren.

Het meerjarenbeeld start met de begrotingspositie zoals vermeld in de kadernota 2021. In de raadsvergadering van 9 juli 2020 bent u ook geïnformeerd over de gevolgen van de door het Rijk uitgebrachte meicirculaire 2020. Na deze raadsvergadering hebben zich ook (financiële) ontwikkelingen voorgedaan die verwerkt zijn in deze begroting.  Hieronder treft u het meerjarenbeeld aan van de begroting 2021 en een toelichting op de ontwikkelingen na de kadernota 2021.

Tabel 2

*Per saldo betreft dit budgettair neutrale wijzigingen

De raadsbesluiten zijn verwerkt tot en met de raadsvergadering van 9 juli 2020. De in kaart gebrachte ontwikkelingen na de kadernota laten voor 2021 een positief begrotingssaldo zien van
€ 1.097.812.

Zorg- en Veiligheidshuis (ZVH)
Per 1 januari 2021 wordt het Veiligheidshuis Hollands Midden geïntegreerd in de RDOG Hollands Midden, in het programma Zorg- en Veiligheidshuis (ZVH). Met deze reorganisatie wordt beoogd om de aanpak van complexe casuïstiek te verbeteren door processen van zorg, veiligheid en sociaal domein meer te integreren. Voor Voorschoten bedraagt de structurele bijdrage voor het ZVH € 14.418, die in 2021 nog eenmalig per facturatie wordt geïnd. Vanaf 2022 wordt de bijdrage omgerekend naar de BPI-systematiek van de RDOG.

Kostendekkendheid rioolheffing
In 2021 wordt een kostendekkendheid van 100% van de rioolheffing gerealiseerd. Hiervoor wordt de opbrengst van de rioolheffing met 1% verhoogd. Een onttrekking aan de egalisatievoorziening is voor 2021 niet nodig.

Kostendekkendheid afvalstoffenheffing
In 2021 wordt een kostendekkendheid van 100% van de afvalstoffenheffing gerealiseerd. Hiervoor wordt de opbrengst van de afvalstoffenheffing verhoogd tot het niveau dat deze 1,6% (inflatiecorrectie) hoger ligt dan in 2020. Om te komen tot 100% kostendekkendheid wordt voor 2021 € 112.748 ingezet uit de voorziening afvalstoffenheffing. Daarnaast wordt de voorgenomen dotatie aan de voorziening van € 26.071 verlaagd naar € 0. De opbrengst afvalstoffenheffing van 2022 wordt – gelet op het feit dat structurele kostendekkendheid nog niet is bereikt - verhoogd tot het opbrengstniveau van 2021.

Aframen restant stelpost paspoortdip
Door een neerwaartse aanpassing van de formatie van het klantcontactcentrum is door de WODV al grotendeels (€ 90.100) invulling gegeven aan de opgenomen taakstelling als gevolg van de zgn. paspoortdip. Gebleken is dat voor de resterende stelpost geen verdere kostenbesparingen kunnen worden gerealiseerd. Het restant van deze stelpost is afgeraamd.

Diverse kleine wijzigingen
Verschillende 'kleinere' bijstellingen in budgetten vanaf 2021 hebben een effect op het begrotingssaldo. Het betreft hier voornamelijk aanpassingen van uitgaven. Te denken valt aan de contributie aan de VNG.

Ondertiteling raadsvergaderingen
Per september 2020 zijn overheidsorganisaties verplicht om online vergaderingen van de gemeenteraad (achteraf) te voorzien van een ondertiteling. Deze verplichting komt voort uit het Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid.

Ontwikkeling Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorziening Gemeenten (BUIG)
Het rijk stelt budget beschikbaar voor de financiering van de uitkeringen die de gemeente verstrekt (BUIG). Inmiddels zijn het 'voorlopig' en het (lagere) 'nader voorlopig' budget bekend. In verband met de coronacrisis en het daardoor naar verwachting groeiende bestand van uitkeringsgerechtigden vindt de bevoorschotting vanuit het rijk plaats op basis van het voorlopig budget (€ 4.748.519). De ramingen van de BUIG worden aangepast naar dit budget, wat een verhoging van de inkomsten en de uitkeringen van € 331.290 betekent. Per saldo is dit een budgettair neutrale wijziging.

P.m. posten kadernota 2021

Bij de bespreking van de kadernota zijn zorgen geuit over de verschillende p.m. posten. Het gaat hier om onderwerpen die niet gekwantificeerd zijn, maar waarvan wel de verwachting is dat deze op enig moment een financiële impact op de begroting zullen hebben. In de kadernota betrof dat de hierna genoemde onderwerpen. Waar mogelijk zijn de onderwerpen geactualiseerd.

Huisvestingskosten VVE en JGZ
De extra lasten voor de verhuizing van JGZ en VVE zijn uitgewerkt. In het najaar 2020 verwacht het college een voorstel uit te werken.

Multifunctionele accommodatie
Voor de realisatie van een MFA kan nog geen bedrag worden genoemd. De verschillende varianten incluis de consequenties worden nu uitgewerkt zodat in december 2020 een besluit kan worden genomen over een al dan niet te realiseren variant van de MFA en de daarbij behorende (investerings- en exploitatie)lasten. Zowel Prinses Marijkelaan 2 en 4 als het pand aan de Richard Wagnerlaan zullen daarna worden verkocht. Wij zullen aparte voorstellen aan de raad voorleggen om hangende de besluitvorming over de MFA de verkoop uit te stellen met tenminste een jaar.

Overige ontwikkelingen begroting 2021

Sluitende begroting

Doelstelling is een structureel en reëel sluitende (meerjaren)begroting. Voor de jaren 2021 - 2024 is het college erin geslaagd om een structureel en reëel sluitende begroting aan te bieden.
Het college stelt gezien de hiervoor genoemde onzekerheden voor een bedrag van € 600.000 te storten in bestemmingsreserves voor het Sociaal Domein en € 400.000 voor Incidentele kosten reorganisatie. Ten behoeve van onvoorziene uitgaven resteert na deze bestemmingen een begrotingssaldo van € 98.000 in 2021.

Tabel 3

Storting reserve Sociaal Domein
Bij het tot stand komen van de najaarsnota 2020 blijkt de budgetten voor jeugdhulp en WMO voor 2020 ondanks een verhoging bij de voorjaarsnota ontoereikend zijn.

Op basis van recente prognoses van het Servicebureau Jeugdhulp Haaglanden wordt ingeschat dat de kosten voor de individuele voorzieningen jeugd in vrijwillig en gedwongen kader in 2020 op zullen lopen naar € 5,1 miljoen. Dit wordt veroorzaakt door een stijgend aantal jeugdigen dat hulp ontvangt, alsook de complexiteit en daarmee zorgzwaarte van de hulp.
Bij de WMO is het aantal aanvragen toegenomen door de vergrijzing en de aanzuigende werking van het abonnementstarief, ook het aantal aanvragen voor maatwerkvoorzieningen is fors toegenomen.