Op 29 januari 2015 is de nota “Risicomanagement en Weerstandsvermogen” vastgesteld door de raad van Voorschoten. Deze nota formuleert de kaders voor succesvol risicomanagement. Uit de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing blijkt dat het weerstandsvermogen van de gemeente Voorschoten op dit moment uitstekend is. De vergelijking tussen het benodigde weerstandsvermogen en de beschikbare weerstandscapaciteit levert immers een ratio weerstandsvermogen op van 4,9.
Risico’s
Een risico is een mogelijke gebeurtenis met een negatief gevolg voor de organisatie. Met behulp van een risicomanagementinformatiesysteem prioriteert, analyseert en beoordeelt de gemeentelijke organisatie risico's op systematische wijze. Door een goed systeem van risicomanagement kunnen bestuurders en managers vervolgens voor risico’s, die het behalen van de doelstellingen van de organisatie bedreigen, passende beheersmaatregelen nemen. Op basis van de inventarisatie is een risicoprofiel opgesteld. Conform de nota “risicomanagement en weerstandsvermogen” toont het onderstaande overzicht de tien grootste risico's met de hoogste bijdrage aan de berekening van de benodigde weerstandscapaciteit. Het overzicht is aangevuld met de getroffen beheersmaatregelen. Bij de berekening van de benodigde weerstandscapaciteit gaat het college uit van deze ‘top 10’. De top 10 behelst circa 90% van de totale financiële omvang van de risico’s. Om voldoende dekking te hebben voor deze kleinere risico’s, wordt daarnaast een buffer van 10% (van de benodigde weerstandscapaciteit) van de 10 grootste risico’s gehanteerd.
De top 10 belangrijkste risico’s
Risico | Gevolgen | Maatregelen |
|---|---|---|
Structurele meerkosten als gevolg van de ontvlechting van de GR WODV naar de gemeenten* | De colleges hebben op 23 juni 2020 vastgesteld dat zij een besluit wensen te nemen over een taakoverdracht vanuit de GR WODV naar de gemeenten. De meest vergaande variant is de volledige opsplitsing van de WODV naar de twee gemeentelijke organisaties, maar er kan ook sprake zijn van een gedeeltelijke ontvlechting. Bij een zelfde kwantiteit en kwaliteit van dienstverlening zal een structurele kostenstijging plaatsvinden. in de afgelopen jaren zijn immers op meerdere terreinen regelgeving, beleid, uitvoering van beleid en veel primaire processen tussen de twee gemeenten geharmoniseerd. Als gevolg daarvan is het mogelijk geweest om de taken met minder personeel uit te voeren. Het doorknippen van de organisatie betekent dat de voordelen van harmonisatie vervallen. Structurele lasten zien met name op extra personeel. | Ambitieniveau bijstellen en/of taken slimmer organiseren door een ander dan het klassieke organisatiemodel toe te passen en andere vormen van samenwerking met bijvoorbeeld de Leidse regio. |
Verantwoordelijkheid Sociaal Domein (incl Jeugd) | Financieel - Financieel verantwoordelijk voor het gehele sociaal domein. Het zijn open einde regelingen. De stijging van de doelgroep, stijging van de zorgkosten en de toenemende vraag naar complexe zorg zijn de belangrijkste risicofactoren. De ramingen voor jeugdhulp zijn binnen het sociaal domein het grootste onderdeel van het risico door grote fluctuaties in de ramingen. | Actief: als beheersmaatregel is de reserve sociaal domein ingesteld om eventuele incidentele tekorten deels mee te dekken of risico's mee op te vangen. De omvang van het risico is 20% van het budget. Daarnaast investeren in innovatie en preventie. Daarnaast wordt er voor jeugd met het actieplan jeugd ingezet op het terug dringen van het tekort. |
1.Geen grond kunnen verkopen in de Duivenvoorde Corridor | 1. groot verlies op het projecten en bestuurlijke imago schade. |
|
Incidentele kosten voor realisatie ontvlechting van de GR WODV* | De colleges hebben op 23 juni 2020 vastgesteld dat zij een besluit wensen te nemen over een taakoverdracht vanuit de GR WODV naar de gemeenten. Het meest vergaande scenario is de volledige opsplitsing van de WODV naar de twee gemeentelijke organisaties. Voor de splitsing an sich zijn incidentele kosten verbonden. Het betreft onder andere projectkosten, ICT, personeel en communicatiekosten. | Temporiseren van de ontvlechting, waardoor eigen personeel kan worden ingezet. |
De systematiek van de verdeling van de algemene uitkering uit het gemeentefonds wordt vereenvoudigd / herzien. Aanvankelijk werd verwacht dat de aanpassing met ingang van het uitkeringsjaar 2021 in zou gaan, maar ongunstige modeluitkomsten voor het klassieke deel van het gemeentefonds hebben er voor gezorgd dat meer onderzoek nodig is. De uitkomsten van die operatie worden in het najaar van 2020 verwacht waarmee de nieuwe verdeelmodellen zoals het zich nu laat aanzien met ingang van 2022 van kracht kunnen gaan worden. | Financieel - Negatief budgettair effect dat ombuigingen/bezuinigingen met zich mee kan brengen. | De ontwikkelingen op het gebied van de herverdeling van het gemeentefonds worden op de voet gevolgd. |
Arbeidsmarkt: Het aantrekken en behouden van voldoende en kwalitatief goed personeel is afhankelijk van de aantrekkingskracht van de WODV en het aanbod op de arbeidsmarkt. Het verloop bij de WODV laat een stijgende lijn zien, evenals het aantal vacatures. Voor steeds meer functies zijn moeilijk of geen geschikte kandidaten te vinden. Voor een deel wordt dit veroorzaakt door krapte op de arbeidsmarkt. Een andere reden is de positie van de WODV; het is bekend dat het voortbestaan van de organisatie in de huidige vorm al geruime tijd ter discussie staat. Om de bedrijfsvoering en/of de voortgang van de collegeprogramma’s niet in gevaar te brengen, is het op bepaalde posities steeds vaker noodzakelijk om in te huren. Soms levert ook dat een probleem op, omdat goede inhuurkrachten ook steeds schaarser worden. | Financieel - De noodzaak om in te huren wordt steeds groter, wat hogere kosten met zich meebrengt. | Om de bedrijfsvoering en/of de voortgang van de collegeprogramma’s niet in gevaar te brengen, wordt op bepaalde posities steeds vaker het besluit genomen om in te huren. Verder wordt door de WODV gekeken naar diverse maatregelen hoe haar positie als werkgever aantrekkelijker gemaakt kan worden. |
De kwaliteit van het beton bij de Tunnel Horst en Voordelaan verkeert mogelijk in slechte staat | Financieel - | Er wordt nader onderzoek uitgevoerd in overleg met Prorail om de veiligheid van de constructie en de benodigde maatregelen te bepalen |
Door economische ontwikkelingen een groter beroep op de uitkeringsregelingen (open einde regeling Wet BUIG bundeling van uitkeringen inkomensvoorzienig aan de gemeenten) | Financieel - de gemeente loopt het risico dat de lokale ontwikkeling van het bijstandsvolume in negatieve zin afwijkt van de landelijke ontwikkeling waardoor de rijksbijdrage te kort schiet. Het geschatte risico is begroot voor 118.771 euro , echter het maximale risico dat de gemeente loopt in het uitkeringsjaar is hoger en is gemaximeerd voor 2020 op 10%. Effect op doelstellingen - Niet iedereen kan voldoende ondersteund worden in participeren in de samenleving. | Actief : Met ingang van 2017 wordt het maximale eigen risico niet meer geheel geraamd in de begroting, maar wordt dit reëel geraamd en waar nodig bijgesteld in de regulier P&C-documenten. |
De uitbraak van het coronavirus en de ontstane coronacrisis | Financieel - Bij het opstellen van de begroting is de financiële impact van de uitbraak van het coronavirus voor de gemeente Voorschoten in 2021 en verder nog niet duidelijk. Dit zal namelijk mede afhangen van de wijze waarop de uitbraak van het coronavirus kan worden beheerst. Net als andere gemeenten kunnen we denken aan tegenvallende (belasting)inkomsten en gestegen kosten voor sociale bijstand en sport- en cultuurvoorzieningen. | De ontwikkelingen op het gebied van de coronacrisis worden op de voet gevolgd. |
Boete door de Autoriteit Persoonsgegevens en imagoschade vanwege overtreding van de AVG. | Financieel: boete te betalen omdat de gemeente de AVG fors heeft overtreden | Door de kwartiermaker AVG zijn diverse beheersmaatregelen binnen de organisatie in gang gezet. |
* Scenario's toekomst werkorganisatie Duivenvoorde, 2018
Weerstandsvermogen
Het weerstandsvermogen is de relatie tussen de weerstandscapaciteit (de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken) en alle risico’s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie. Het weerstandsvermogen wordt uitgedrukt in een ratio weerstandsvermogen en afgezet tegen de algemeen geldende weerstandsnorm. Die ratio geeft de verhouding weer tussen de financieel gekwantificeerde risico’s en de daarbij horende benodigde weerstandscapaciteit en de beschikbare weerstandscapaciteit. De relatie tussen beide componenten is in onderstaande figuur weergegeven.
Ratio weerstandsvermogen = | Beschikbare weerstandscapaciteit | = | € 22.383.000 | = 4,9 |
|---|---|---|---|---|
Benodigde weerstandscapaciteit | € 4.604.000 |
De omvang van het benodigde weerstandsvermogen is gestegen ten opzichte van de jaarrekening 2019. De Reserve Weerstandsvermogen staat op dit moment op € 4.000.000 en is daarmee onvoldoende. Daarom wordt voorgesteld aan de Raad om vanuit de Concernreserve een storting te doen in de Reserve Weerstandsvermogen en deze op het niveau van €5.000.000 te brengen. Overigens is bij de beoordeling van het weerstandsvermogen de kans zeer klein dat alle risico’s zich daadwerkelijk voor doen in hetzelfde jaar.
De raad heeft besloten om minimaal een ratio van 1,0 te hanteren met een streefratio van 1,4 wat staat voor voldoende weerstandscapaciteit. Hierbij wordt de normeringssystematiek voor weerstandsvermogen gehanteerd, die ontwikkeld is door het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement in samenwerking met de universiteit Twente. Zij hanteren de volgende waarderingstabel ratio weerstandsvermogen:
Waarderingscijfer | Ratio weerstandsvermogen | Betekenis |
|---|---|---|
A | 2,0 < x | Uitstekend |
B | 1,4 < x < 2,0 | Ruim voldoende |
C | 1,0 < x< 1,4 | Voldoende |
D | 0,8 < x < 1,0 | Matig |
E | 0,6 < x < 0,8 | Onvoldoende |
F | X < 0,6 | Ruim onvoldoende |
De ratio weerstandsvermogen van de gemeente Voorschoten is derhalve uitstekend.